Bedrukte materialen mogen geen bestanddelen naar het levensmiddel overdragen in hoeveelheden die een gevaar kunnen opleveren voor de volksgezondheid of een onaanvaardbare verandering in de samenstelling of organoleptische afwijking van het levensmiddel veroorzaken (Art. 3 uit EU 1935/2004). Bovendien worden de inkten voor verpakkingsmaterialen geproduceerd in overeenstemming met de EuPIA richtlijnen voor ‘good manufacturing practices’ (GMP) en met de EuPIA lijst van grondstoffen voor verpakkingsinkten die op het -niet met het levensmiddel in contact komende- oppervlak van het verpakkingsmateriaal gebruikt mogen worden. EuPIA (European Printing Ink Association) vertegenwoordigt de belangen van meer dan 80 Europese inktproducenten. Tenslotte heeft Zwitserland in 2010 een positieve lijst opgesteld van alle componenten die gebruikt mogen worden in de productie van drukinkten voor levensmiddelenverpakkingen (SR 817.023.21). Hoewel deze ordonantie enkel een wettelijke basis heeft in Zwitserland wordt deze toch meer en meer als referentie gebruikt voor inkten op levensmiddelenverpakkingen binnen Europa.
Afhankelijk van het type drukproces, type inkt, type verpakkingsmateriaal, bewaarcondities, etc. kan migratie van laag moleculaire componenten uit drukinkten (bv. foto-initiatoren, acrylaat monomeren, ftalaten, organische solventen) plaatsvinden. Een aantal incidenten zoals ITX (isopropyl thioxantone), 4-MBP (4 methyl benzofenon) en benzofenon hebben in het verleden de hoge kans op migratie van foto-initiatoren reeds aangetoond. Dit resulteerde in de ontwikkeling van veiligere, maar duurdere laagmigrerende inkten die relatief meer hoog moleculaire componenten bevatten. De hogere prijs van deze inkten is te wijten aan de duurdere grondstof en duurdere productiekosten.
Naast de migratie van componenten uit de inkt zelf, wordt sinds enkele jaren ook veel aandacht besteed aan migratie van minerale oliën uit gerecycleerd karton/papier. Recent publiceerde het EFSA (European Food Safety Agency) een wetenschappelijke opinie omtrent deze minerale oliën (MOH, mineral oil hydrocarbons) en werden de belangrijkste bronnen van deze oliën in voeding geïdentificeerd (verpakkingsmateriaal van gerecycleerd karton en papier, inkten, additieven in de productie van plastics, lijmen in verpakkingsmateriaal en wassen). Sommige minerale oliën kunnen verwijderd worden tijdens het recyclageproces, hoewel de meeste in de vezel blijven en aanleiding kunnen geven tot migratie uit het gerecycleerde materiaal. Minerale oliën bestaan uit twee fracties: MOSH (mineral oil saturated hydrocarbons), waaronder parafines en naftenen, en de MOAH (mineral oil aromatic hydrocarbons). MOSH en MOAH kunnen echter niet gescheiden worden via GC waardoor de kwantificering ervan een hele uitdaging vormt. De onderzoeksgroep nutriFOODchem werkt op dit moment onder meer aan de optimalisatie van deze methode in een IWT-TETRA project rond de karakterisering van bedrukte verpakkingsmaterialen (papier/karton en kunststoffen) voor levensmiddelen: organoleptische en migratie-aspecten. Hierbij worden zowel de vluchtige als de migrerende componenten van onbedrukte en bedrukte papier en kunststof levensmiddelenverpakkingen geanalyseerd. Op deze manier wordt meer informatie over zowel de voedselveiligheid als over de afwijkingen op de sensoriek bekomen. Dit kan ook helpen bij het zoeken naar de oorzaak van mogelijke problemen. Indien u meer informatie wenst omtrent dit onderzoek kan u steeds contact opnemen met Agnieszka.Owczarek@UGent.be of Bruno.DeMeulenaer@UGent.be
Bronnen
- www.nutriFOODchem.UGent.be
- European Printing Ink Association (EuPIA). EuPIA Guideline on Printing Inks applied to the non-food contact surface of food packaging materials and articles. Available at:
http://www.eupia.org/index.php?id=29
- European Printing Ink Association (EuPIA). Inventory list comprising of packaging ink raw materials applied to the non-food contact surface of food packaging. Available at:
http://www.eupia.org/uploads/tx_edm/2012-06-12_Inventory_List.pdf
- Swiss Ordinance on Materials and Articles in Contact with Food (SR 817.023.21)
- European Food Safety Authority (EFSA). Scientific opinion on mineral oil hydrocarbons in food. EFSA Journal. (2012),10 (6): 2704. Available at:
http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/2704.htm
- K. Fiselier, F. Grundböcka, K. Schön, O. Kappenstein, K. Pfaff, Ch. Hutzlerb, A. Luch, K. Grob. Development of a manual method for the determination of mineral oil in foods and paperboard. Journal of Chromatography A. (2013), 1271: 192 - 200.
- M. Biedermann, K. Grob. On-line coupled high performance liquid chromatography–gas chromatography for the analysis of contamination by mineral oil. Part 1: Method of analysis. Journal of Chromatography A. (2012), 1255: 56 - 75