Voeding en gezondheid: het een kan niet zonder het ander!

gezondheid zorg

Neem mee een blik op de cijfers van de voedingsgewoonten van de Belg. Er is nog wat werk aan de winkel om onze bevolking een gezond voedingspatroon aan te meten. Het goede nieuws is dat er steeds meer mensen zich bewust zijn van het belang van een gezond gewicht. Hopelijk lukt het aannemen van een gezond voedingspatroon in de toekomst!

Voor wie?

Bij het uitwerken van de programmalijn die handelt rond “Healthy diets”, en die zich dus bezig houdt met de link tussen voeding en gezondheid, krijg ik dikwijls de vraag: “Maar voor wie moet dit onderzoek dienen, wie is uw doelgroep, spreek je nu over de globale bevolking of over mensen met een bepaald ziektebeeld of een bepaalde zorgnood?”

Mijn antwoord daarop is eigenlijk: Voor iedereen. Want als je eens goed naar de cijfers kijkt, hoort de meerderheid van de globale bevolking reeds tot een bepaalde “doelgroep” met een bepaald “ziektebeeld”.

Laten we beginnen met heel concrete cijfers:

In 2016 waren ongeveer 30% van alle natuurlijke doodsoorzaken (Figuur 1) gelinkt met ziekten van hart- en vaatstelsel. Tel daarbij nog de ziekten van lever en andere ziekten van het spijsverteringsstelsel, en diabetes en andere endocriene ziekten en voedings- en stofwisselingsziekten, dan kom je op bijna 40% van alle natuurlijke sterfgevallen die gelinkt kunnen worden aan voeding-gerelateerde ziekten. Dit is natuurlijk niet zo zwart-wit want er zijn nog andere factoren die ook een rol spelen bij het ontwikkelen van deze ziekten (zoals stress, …), en ook bij ziekten zoals kanker, speelt voeding een grote rol bij de ontwikkeling van de ziekte en het doorstaan van de bijhorende behandelingen.

ellen 1

Figuur 1: Natuurlijke doodsoorzaken in België in 2016 (Statbel).

Als we nu even kijken naar de huidige bevolking van België, dan kunnen we ons baseren op de cijfers van de Gezondheidsenquête uitgevoerd door Sciensano, het vroegere Instituut voor de Volksgezondheid. In 2018 bevroegen zij ongeveer 10000 Belgen over topics zoals gezondheid en welzijn, gezondheidsgedrag en leefstijl, gebruik van gezondheids- en welzijndiensten, fysieke en sociale omgeving, en preventie. Deze 10000 Belgen waren zo geselecteerd dat ze een representatieve steekproef vormen van de globale bevolking. De vragen werden mondeling gesteld door getrainde enquêteurs. Er werden ook vragenlijsten over het huishouden gesteld in de geselecteerde gezinnen.

De cijfers over de BMI van de Belgen zijn alarmerend. Vanaf de leeftijd van 35 jaar zijn er meer mensen met een ongezonde BMI dan met een gezonde BMI. In het algemeen zijn scoren vrouwen iets beter dan mannen, maar de cijfers zijn heel vergelijkbaar.

ellen 2

Figuur 2: BMI van de Belgische bevolking (% van de bevraagden) (Gezondheidsenquête 2018)

De gezondheidsproblemen die gepaard gaan met een te hoog gewicht worden dan ook vanaf de leeftijd van 35 jaar waargenomen. Met de leeftijd stijgt ook het aantal mensen dat rapporteerde het afgelopen jaar een verhoogde bloeddruk of een verhoogde cholesterol gehad te hebben. Bij de 65-plussers heeft meer dan een derde een te hoge bloeddruk en/of een te hoge cholesterol.

ellen 3

Figuur 3: Cijfers voor verhoogde bloeddruk en verhoogde cholesterol in België (% van de bevraagden) (Gezondheidsenquête 2018)

Is de Belg zich hiervan bewust?

Uit de cijfers van de Nationale voedselconsumptiepeiling die voor het laatst gehouden werd in 2014, komt gelukkig naar voor dat de Belg zich meer en meer bewust is/wordt van de ernst van voorgaande cijfers. Als we een vergelijking maken tussen de cijfers van 2004 en 2014, dan zien we dat in 2004 nog iets maar dan de helft van de mensen zich geen zorgen maakte over zijn gewicht, terwijl dit 10 jaar later slechts een dikke 20% is. Bijna 30% gaf aan te willen vermageren en 45% gaf aan stabiel in gewicht te willen blijven. Deze cijfers dateren uit 2014. We verwachten dat de trend zich in de laatste 5 jaar enkel heeft verder gezet. Per leeftijdscategorie zijn de cijfers nog sprekender, vanaf 35 jaar is meer dan 80% van de bevraagden bewust bezig met zijn gewicht.

ellen 4

Figuur 4: Houding van de Belg tov zijn gewicht (Voedselconsumptiepeiling 2014) (% van de bevraagden). 

Hoe zien onze voedingsgewoonten eruit?

In de Gezondheidsenquête van 2018 zaten ook een aantal vragen over voedingsgewoonten. Als we er daar enkele uitlichten die algemeen aanvaard zijn als bepalend voor een (on)gezond voedingspatroon, dan zien we dat slechts 20% van de bevolking nooit of minder dan één keer per week zoute of zoete tussendoortjes eet. Bijna 40% van de bevraagden geeft aan meer dan eens per dag een calorie-rijk tussendoortje te eten. Ten opzichte van 2013 is dit percentage slechts met 3% gezakt (van 41.6% naar 38.8%).

Blijkbaar is de Belg zich meer bewust van de gevolgen van te grote hoeveelheden gesuikerde dranken. Meer dan de helft van de bevraagden drinkt nooit of minder dan een maal per week een gesuikerde drank. Ten opzichte van 2013 is het aantal bevraagden dat dagelijks gesuikerde dranken drinkt gezakt met 5% (van 25.5% naar 20.4%).

ellen 5

Figuur 5: Voedingsgewoonten van de Belg (Gezondheidsenquête 2018) (% van de bevraagden).

Als we kijken naar de cijfers over het eten van groenten en fruit dan scoren we helemaal niet slecht. 75% van de bevraagden eet dagelijks groenten en 57% eet dagelijks fruit.

Maar als we meer inzoomen op de hoeveelheden fruit en groenten per dag dan zien we dat slechts een minderheid erin slaagt om de aanbevolen hoeveelheid (2 porties fruit en 3 porties groenten = “five a day”) te halen. Amper 20% van de bevraagden haalt de aanbevolen 5 porties fruit en groenten per dag.

Opvallend is wel dat vrouwen opvallend meer fruit eten dan mannen. Ook voor groenten geldt dit, maar daar is het verschil tussen beide geslachten kleiner. Van de mannen haalt slechts 1 op 10 de aanbevolen hoeveelheid van 5 porties fruit of groenten per dag.

ellen 6

Figuur 6: Gedrag tov het eten van fruit of groenten van de Belg (% van de bevraagden) (gezondheidsenquête 2018).

Deze cijfers schetsen een beeld van hoe de bevolking omgaat met zijn voeding. Er is nog wat werk aan de winkel om onze bevolking een gezond voedingspatroon aan te meten. Het goede nieuws is dat er steeds meer mensen zich bewust zijn van het belang van een gezond gewicht en dus hopelijk ook in de toekomst van het belang van een gezond voedingspatroon. 

Bouwen aan de weg

Flanders’ FOOD wil samen met de andere initiatiefnemers van NuHCaS (Nutrition Health Care system) (ILVO, POM West-Vlaanderen, TUA West, VIVES Hogeschool en KULeuven) dit thema meer in de picture zetten in Vlaanderen. Daarom organiseren we een seminarie om de beide kanten van het verhaal, de voedingskant en de gezondheidskant met elkaar in contact te brengen.

Een gezond voedingspatroon is essentieel voor een goede gezondheid. Hoe helpt voeding om gezond te zijn en dat ook te blijven? Iedereen heeft baat bij een meer afgestemde voeding op zijn of haar noden. Grondig onderzoek naar de gezondheidseffecten van voedingsmiddelen en voedingspatronen is daarom nodig. Samen met kennispartners binnen de zorg- en voedingssector neemt NuHCaS hierin het voortouw. 

Op welke manier kan onze voedingssector haar aanbod zo goed mogelijk afstemmen op een gezond voedingspatroon? Hoe kan voeding beter opgenomen worden in een globale behandeling van zorgbehoevenden? Kom het te weten tijdens dit seminarie.

http://fabriekenvoordetoekomst.be/voeding-zorgt-voor-onze-gezondheid

Projectideeën binnen deze context?

Heb je ideeën die handelen rond de link tussen voeding en gezondheid? Op 19 maart lanceren we ook een call voor al deze ideeën. Kom zeker luisteren of hou onze website in de gaten. 

Bronnen