Quinoa, dat als wetenschappelijke naam Chenopodium quinua draagt, wordt vaak gezien als een graan, maar behoort eigenlijk tot het geslacht van de Ganzevoeten (Chenopodium), waarvan ook bij ons wilde varianten te vinden zijn en verwant aan spinazie en rode bieten. De zaden zijn erg herkenbaar (foto links), en in verschillende kleurvarianten te krijgen (foto midden). De bloeiende plant is heel kleurrijk, groot en pluimvormig (foto rechts).
Nutritioneel wonder
Het gewas deed eeuwenlang dienst als basisvoedsel voor stammen uit Peru en Bolivia, zoals de Tiwanaku en de Inca’s. Voor die laatste kreeg dit pseudograan zelfs een haast goddelijke status toegeschreven. Zij geloofden dat het goed was voor het uithoudingsvermogen en bijdroeg tot een langere levensduur. Hun beweringen waren niet geheel uit de lucht gegrepen: het gewas bezit inderdaad interessante nutritionele eigenschappen: het heeft een hoog eiwitgehalte, en bevat alle essentiële aminozuren. Verder heeft het een relatief hoog gehalte aan (onverzadigde) vetzuren, is het rijk aan vezels en bevat het hoge concentraties van onder andere kalium, fosfor, magnesium, ijzer en calcium (zie kader). Aangezien dit gewas geen graan is bevat het geen gluten, waardoor het ook een prominente rol neemt in de glutenvrije markt.
Nutritionele waarden
* bij benadering |
Een voltreffer qua duurzaamheid
Maar quinoa is niet alleen nutritioneel gezien erg interessant, op gebied van duurzaamheid scoort dit gewas ook erg hoog. Het gedijt namelijk prima op grote hoogtes en onder barre omstandigheden waarbij andere gewassen het laten afweten. Nu wordt quinoa weer volop gekweekt op de zuidelijke Altiplano van Bolivië, op een zoutvlakte op een hoogte van meer dan 3500 meter boven zeeniveau, geteisterd door felle winden en stofwolken. Anders gezegd, een gebied dat normaal totaal ongeschikt zou zijn voor landbouw, tenzij voor het hoeden van schapen en lama’s. Dit gewas wordt dan ook geteeld in een soort symbiose met de lama’s. De lama’s eten de resten van de plant na oogst, en leveren tegelijkertijd hun mest, die door de mens met natuurlijke ziektebestrijders wordt gemengd en over het veld verdeeld. Door deze natuurlijke vorm van teelt, zonder gebruik van kunstmeststoffen of synthetische bestrijdingsmiddelen kan het gewas meestal ook als ‘biologisch’ gelabeld worden.
De opportuniteiten van quinoa
Quinoa is een gewas dat ook veelzijdig is in gebruik. Als dusdanig kan het worden gebruikt als nutritioneel superieur alternatief voor rijst of pasta, maar door zijn hoge eiwit, ijzer en B-vitaminen gehalte kan het ook als vleesalternatief gezien worden. Qua smaak is het licht nootachtig en zacht, de textuur is licht en luchtig na koken.
Er kan eveneens bloem van gemaakt worden als glutenvrij alternatief van gewone bloem, en zelfs als alternatief voor semolina, voor de vervaardiging van glutenvrije past.
Bronnen
- SDA national nutrient database for standard reference for ‘quinoa, uncooked’
- Kicken op quinoa. EOS, juni 2012
- Wikipedia, artikel ‘Quinoa’
- Quinoa, meat analogue of the future? FoodNavigator, 27/06/2007
- Oat and quinoa possible semolina replacers in pasta, FoodNavigator 06/04/2009