Marie, welke vragen krijgen we van voedingsbedrijven en met welke thema’s zijn we al aan de slag in projecten?
Marie: Waterstromen in de voedingsindustrie bevatten vaak drie componenten: water, energie en voedingsstoffen. Als je het nu aan de bedrijven zou vragen stellen ze als volgt de prioriteiten: energierecuperatie, waterhergebruik, valorisatie van voedingscomponenten in het water. Het project Sucr’eau heeft bijvoorbeeld als doel om onder meer suikers uit het blancheerwater van de 2de blancheur in de aardappelverwerking te valoriseren. Flanders’ FOOD neemt hier dan de rol van matchmaker op in ons ecosysteem om de suikerstroom maximaal te valoriseren. Dit project is een heel concreet project. Vragen over water gaan heel breed: over waterhergebruik en de hindernissen die er zijn voor hergebruik, over het inzetten van alternatieve waterbronnen, tot het verder reduceren van watergebruik in producten en processen.
Liesje, wat zijn de grootste uitdagingen voor voedingsbedrijven inzake hun watergebruik?
Liesje: De grootste uitdaging voor voedingsbedrijven is om over voldoende water te beschikken van hoogwaardige kwaliteit. Vlaanderen heeft één van de laagste waterbeschikbaarheden per inwoner, de 4e laagste van alle OESO-landen. We hebben heel weinig water ter beschikking en dat maakt het een uitdaging is voor bedrijven om steeds voldoende water beschikbaar te hebben zeker nu we zien dat er altijd maar meer droogte en meer watertekort optreedt. Dat maakt de toekomst onzekerder. Voedingsbedrijven hebben immers echt water nodig om te kunnen produceren, vb. voor wassen van grondstoffen, reinigen van machines, voor koeling of als ingrediënt.
Marie: Die onzekerheid is er ook voor bedrijven die nog putwater oppompen en die nog van grondwater afhankelijk zijn, daar krijgen wij ook regelmatig vragen rond.
Liesje: Ja, grondwater is al langer een probleem in Vlaanderen want er zijn al langer grondwaterlagen die in een moeilijke toestand verkeren en dat heeft zijn impact op de grondwatervergunningen. Door de droogte komen er ook nog problemen bij voor het oppervlaktewater, dit is van belang voor bedrijven die bijvoorbeeld oppervlaktewater gebruiken als koelwater.
Het feitelijke waterverbruik van voedingsbedrijven is meestal afkomstig van grondwater en leidingwater, hoogwaardige bronnen van water. Voor de meeste toepassingen in voedingsbedrijven moet namelijk water van drinkwaterkwaliteit gebruikt worden, omwille van de voedselveiligheid. Dat maakt dat de maatregelen die een bedrijf kan nemen op het vlak van rationeel watergebruik met strikte randvoorwaarden komen.
We merken wel dat de voedingsbedrijven veel acties ondernemen om hun waterverbruik te verminderen. Ze zetten ook meer en meer in op projecten op om water te hergebruiken. Daarbij wordt het afvalwater zodanig opgezuiverd dat het weer van drinkwaterkwaliteit is en opnieuw kan gebruikt worden in het proces. Op die manier kan je een heel grote waterbesparing gaan realiseren. De voedingsbedrijven in Vlaanderen zijn zeker bezig om op een steeds duurzamer manier om te gaan met water.
Marie: Dit is ook een belangrijke reden waarom Fevia Vlaanderen en Flanders’ FOOD samenwerken in het project Smart WaterUse. In dit project ontwikkelden we een tool - waterbarometer.be - waarmee bedrijven inzicht krijgen in hun watergebruik, in de mogelijkheden van waterhergebruik en in de alternatieve scenario’s om minder afhankelijk te zijn van water of specifieke waterbronnen. Het is een richtinggevend instrument voor bedrijven om hen te begeleiden in de stappen tot minder watergebruik, meer water hergebruik of de inzet van alternatieve waterbronnen. Dit gebeurt door hen concrete scenario’s, alternatieven en nieuwe technologieën voor te stellen om zo hun waterbalans verder te optimaliseren en de waterrisico’s tijdens droge periodes te verminderen.
Hoe is de samenwerking tussen jullie beiden?
Liesje: Wij zijn samen betrokken bij het project Smart WaterUse waarin Flanders’ FOOD coördinator is en Fevia Vlaanderen partner. Als partner zijn wij trekker van het werkpakket wetgeving, waarbij we zorgen voor een samenvatting en vertaalslag van het wetgevend kader dat van belang is bij duurzaam watergebruik.
Ook buiten dit project werken we complementair samen op milieuthema’s. Vanuit Fevia Vlaanderen kunnen wij bijvoorbeeld terugkoppelen naar het beleid wanneer we merken dat er knelpunten zijn om innovatie maximaal te valoriseren. Wanneer er nood is aan innovatie, kunnen wij dan weer beroep doen op Flanders’ FOOD om hier projecten rond op te zetten.
Marie: Een concreet vraagstuk waar we nu rond werken is bijvoorbeeld een alternatieve fosforrecuperatie uit afvalwater. Het gaat over alternatieven voor FeCl3 omdat te hoge waarden aan chloriden in het water waterhergebruik in de weg staan en dat er milieuvriendelijkere manieren gevonden moeten worden om fosfor terug te winnen en kringlopen te sluiten. Sommige sectoren zoals de aardappelverwerking hebben hele hoge waarden in hun afvalwater en dat belemmert de lozing, maar het gaat verder dan dat want het gaat over fosfor recuperatie en het mogelijk maken om het water te hergebruiken.
Liesje: Fevia Vlaanderen is inderdaad meer bezig met de beleidscontext en alles wat daarbij komt kijken terwijl Flanders’ FOOD kijkt naar innovatie en concrete praktijkcases.
Hoe zien jullie de toekomst bij Fevia Vlaanderen?
Liesje: Wij hebben vorig jaar onze duurzaamheidsroadmap voorgesteld waarin we eigenlijk de toekomst in 2025 schetsen. De toekomst die de sector voor ogen heeft, via concrete doelstellingen. Specifiek voor water hebben we 2 doelstellingen naar voor geschoven. Voor de eerste doelstelling gaan we het watergebruik per geproduceerde eenheid voeding verminderen met 20% tegen 2025 tov 2010. Voor de tweede doelstelling werken we rond de zuivering en het hergebruik van water en daar willen we naar meer bedrijven die hun afvalwater gaan hergebruiken. We hebben de voorbije jaren al heel wat acties ondernomen die in die richting gaan, maar gaan hier de komende jaren nog meer acties rond opzetten. De voedingsbedrijven zelf zullen uiteraard heel wat maatregelen nemen om hun watergebruik verder te beperken, efficiëntere installaties zetten of bestaande installaties optimaliseren, doorgedreven monitoring uitvoeren,…. Vanuit Fevia Vlaanderen gaan we zelf ook verschillende acties op poten zetten of eraan deelnemen. Zo bekijken we of we een Blue deal kunnen opzetten voor de volledige voedingsindustrie en blijven we verder werken aan de Green Deal Brouwers. We spelen ook een rol in de werkagenda waterkringlopen van Vlaanderen Circulair, om zo het circulair gebruik van water te helpen opschalen in Vlaanderen. Ook zijn we betrokken bij het project Smart WaterUse. We kunnen verder inzetten op brochures en infosessies of webinars om bedrijven te sensibiliseren en inspireren. We blijven oog hebben voor knelpunten om die aan te kaarten op beleidsniveau. We geloven ook in wateruitwisseling tussen bedrijven onderling zodat er minder water gebruikt wordt en zoeken naar manieren om dit te stimuleren. Het globale doel is dat er nog duurzamer omgegaan wordt met water, dat er minder water gebruikt wordt en dat er gekeken wordt naar alternatieve bronnen en waterhergebruik. Bedrijven kunnen zo hun waterafhankelijkheid verminderen en ervoor zorgen dat ze in de toekomst beter bestand zijn tegen watertekorten en droogte.
En hoe kijken ze bij Flanders’ FOOD aan tegen de toekomst? Zit dat in dezelfde lijn?
Marie: We hebben dezelfde doelstellingen maar leggen onze horizon net iets verder, wij kijken eerder over een termijn van 10 jaar als het gaat over innovatie. We hebben wel dezelfde insteek, hoe kunnen we ons water gaan hergebruiken en wat zijn daaruit de innovatievraagstukken? Op welke stukken moet er enerzijds nog fundamentele kennis ontwikkeld worden, is er nog een doctoraatsstudent nodig die dingen moet uitpluizen of waar hebben we wel al kennis ter beschikking maar moet er nog een vertaalslag gebeuren om die kennis te gaan implementeren en valoriseren bij bedrijven. Of is er meer nood aan bedrijfsprojecten om technologie te onderzoeken van bvb technologie die op de markt is maar nog moet getoetst worden naar mogelijkheden van implementatie en valorisatie waarbij Flanders’ FOOD kan faciliteren. De roadmap Eco-production is nog in opbouw maar de doelstellingen liggen al vast, we gaan inzetten op minder waterverbruik en meer water hergebruik. De waterbarometertool is hiervoor al een hele mooie aanzet. Nu gaan we in gesprek met kennisinstellingen en partners om die roadmap verder vorm te geven.
