Het B-Trust project, dat begin december 2023 gelanceerd werd, wordt gecoördineerd door Flanders' FOOD en heeft als doel de toepassingen van nieuwe biotechnologie in de agrovoedingssector en de bio-based sector te bevorderen. Om dit ambitieuze doel te bereiken, zal B-Trust gebruik maken van een reeks op maat gemaakte co-creatiesessies om consumenten en andere belanghebbenden te betrekken bij een actieve dialoog over de risico's en voordelen van biotechnologische innovaties in het voedselsysteem. Het resultaat van de co-creatiesessies zal leiden tot een generiek co-creatieprogramma en een reeks vertrouwenwekkende maatregelen en principes gericht op brede publieke acceptatie en adoptie van biotechnologie door de industrie.
Waarom B-Trust?
Innovatieve biotechnologie heeft het potentieel om een revolutie teweeg te brengen in de huidige toeleveringsketen. Van het versneld veredelen van planten via gene editing tot de synthese van ontwerpmoleculen (“design molecules”), de productie van biologisch afbreekbare verpakkingen en het kweken van vlees in het labo, er kan veel veranderen aan voedsel. Consumenten twijfelen echter vaak aan en zijn zelfs bang voor de nieuwe “smaak” van voedselbiotechnologieën. Deze directe zorgen hebben ook bredere implicaties. Velen hebben bijvoorbeeld hun bezorgdheid geuit over het feit dat de marktintroductie van laboratoriumvlees, indien succesvol, het levensonderhoud van traditionele sectoren zoals de veeteelt kan verstoren.
Dit is waar de primaire missie van het B-Trust project ligt - het verbeteren van de transparantie van nieuwe biotechnologie en, als gevolg daarvan, het bevorderen van de publieke acceptatie ervan. Tegen de achtergrond van wettelijke kaders die klimaatverandering willen beperken en duurzaamheid willen stimuleren, heeft B-Trust zich tot doel gesteld om een innovatief bestuursmodel te ontwikkelen. Het model zal gebaseerd zijn op benaderingen uit de sociale wetenschappen, risicoanalyse en design thinking. Dit om transparantie naar het milieu en de consument te garanderen en vertrouwen op te bouwen voor de toepassing van biotechnologie in de agrovoedingsindustrie en de biogebaseerde industrie.
Om dit ambitieuze doel te bereiken, heeft het B-TRUST project een budget van 1,5 miljoen euro ontvangen van de Europese Unie in het kader van het Horizon Europe programma. Het project wordt gerealiseerd door een consortium bestaande uit drie toonaangevende Europese agrovoedings- en bio-economieclusters (Flanders' FOOD, FOOD+i, en Food & Bio Cluster Denmark), het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB), de Vlaamse life science clusterorganisatie flanders.bio, en co-creatie en sociale innovatie-experts Alice Down The Rabbit Hole (uit Vlaanderen) en LAMA Società Cooperativa (uit Italië), respectievelijk.
De theorie van verandering (ToC) (Theory of Change)
De Theory of Change (ToC) is een manier om uit te leggen hoe en waarom een specifieke verandering naar verwachting zal plaatsvinden in een bepaalde context. Het is als het creëren van een routekaart die de stappen schetst die nodig zijn om een langetermijndoel te bereiken.
In de context van B-Trust biedt de ToC een duidelijk stappenplan voor het monitoren en evalueren van de voortgang van B-Trust in het bereiken van de gewenste output, uitkomsten en impact. Op de ToC gebaseerde activiteiten zullen bijvoorbeeld helpen bij het identificeren van de noodzakelijke voorwaarden voor de uiteindelijke acceptatie van vertrouwenwekkende maatregelen door verschillende actoren die betrokken zijn bij het project. Deze op feiten gebaseerde aanpak zal een leidraad zijn voor het ontwerp van projectactiviteiten en kan bovendien informatie opleveren voor de toekomst van soortgelijke projecten en initiatieven.
Vertrouwen versterken door co-creatie
B-Trust heeft zes Biotech Co-Creatie Cases geïdentificeerd uit verschillende segmenten van de agrifood en biogebaseerde sectoren:
• Biotech Co-Creatie Case 1: “Celfabrieken”, of Voedselingrediënten/additieven verkregen door precisiefermentatie.
• Biotech Co-creatie Case 2: Biogebaseerde materialen (plastics, textiel, schoonmaakproducten, enz.)
• Biotech Co-creatie Case 3: Biostimulanten voor gewassen en biomeststoffen
• Biotech Co-creatie Case 4: Klimaatbestendige gewassen verkregen met behulp van nieuwe genoomtechnieken (NGT)
• Biotech co-creatie Case 5: “Het eten van de cellen”, of gekweekte cellen als vleesalternatieven
• Biotech co-creatie Case 6: Bacteriofagen als antimicrobiële middelen in de veehouderij
De cases zullen dienen als testomgeving voor de ontwikkeling van een co-creatie methodologie, waarbij de behoeften, angsten en voorkeuren van een breed scala aan stakeholders aan bod komen - consumenten, beleidsmakers, industrieleiders, wetenschappers en NGO's zullen allemaal vertegenwoordigd zijn. Elke casus wordt eerst onderworpen aan een risico-batenanalyse op basis van wetenschappelijke literatuur. De uitkomsten van de analyse worden vertaald naar toegankelijke taal en besproken met de betrokken stakeholders om rekening te houden met hun eigen perceptie van de risico's en voordelen van elke technologie.
De co-creatiesessies en de daaruit voortvloeiende co-creatiemethodologie worden gebaseerd op Design Thinking. Design thinking is een probleemoplossende aanpak die zich richt op het begrijpen van de behoeften van de gebruiker en het ontwikkelen van innovatieve producten, diensten en oplossingen die aan deze behoeften voldoen. Het omvat een reeks stappen die teams helpen om problemen creatief aan te pakken, meestal rond de ervaring van de gebruiker.
Door Design Thinking te implementeren streeft B-Trust ernaar om een beter inzicht te krijgen in de zorgen en voorkeuren van consumenten in hun interactie met nieuwe technologieën. Op zijn beurt zal dit worden gekanaliseerd in het bestuursmodel van B-Trust als een generiek co-creatieprogramma met maatregelen en principes voor het opbouwen van vertrouwen.
Vertrouwen wekken
Het B-Trust project zal verschillende initiatieven ontplooien om de opgedane kennis effectief te verspreiden. De belangrijkste hiervan is het B-Trust forum, opgezet door flanders.bio, dat zal dienen als een centrale hub voor het verfijnen van vertrouwenwekkende maatregelen door middel van interacties met verschillende stakeholders. Dit forum is ontworpen om een lerende gemeenschap te bevorderen en zo de impact van het project te vergroten.
Daarnaast zullen de B-Trust partners een reeks digitale masterclasses verzorgen. De lessen zullen zich richten op de zes geselecteerde Biotech Co-Creation Cases en zijn bedoeld voor communicatie- en verspreidingsdoeleinden, om de belangrijkste bevindingen en praktijken die tijdens het project zijn ontwikkeld te helpen verspreiden.
Tot slot streeft B-Trust ernaar om de resultaten over netwerken, projecten en partnerschappen heen te verspreiden. Er zal een netwerk van B-Trust ambassadeurs en 'praktijkgemeenschappen' worden opgezet om expertise te delen en de ontwikkelde vertrouwenwekkende principes en maatregelen verder te implementeren. Door middel van deze activiteiten zal het project zorgen voor voortdurende betrokkenheid en kennisdeling met alle relevante actoren.
