De vetpandemie
Bijna de helft van de Belgen is te dik: 47% van de mannen en 40% van de vrouwen. Liefst 14% lijdt aan obesitas (ziekelijke zwaarlijvigheid). Maar we zijn niet alleen. Volgens een Amerikaans rapport is 50 tot 60% van de wereldbevolking op weg om obees te worden de komende 30 jaar als de trend van de afgelopen jaren zich doorzet. Vandaag is een half miljard van de wereldbevolking obees en 1,4 miljard heeft overgewicht. Een kleine rekensom geeft aan dat mochten alle wereldburgers de gemiddelde BMI van de Amerikanen hebben, de menselijke biomassa met 58 miljoen ton stijgt. Dit komt overeen met 935 miljoen mensen, wat de huidige voedselbronnen nog meer onder druk zou zetten. Deze mensen vormen een groeiende markt voor dieetproducten en levensmiddelen die ons toelaten evenwichtig te eten. Maar wat is de beste strategie in gewichtsmanagement? Moeten we vetten of suikers reduceren in onze voeding, of allebei?
‘a calorie is just a calorie’?
In een recente studie werden 21 volwassenen, tussen de 21 en 40 jaar en zwaarlijvig, onderworpen aan 3 soorten diëten:
- Low-fat: een dieet met een laag vetgehalte waar de nadruk ligt op volle graanproducten en een gevarieerd aanbod aan groenten en fruit. (koolhydraten = 60% van de calorieën, vetten = 20%, eiwitten = 20%)
- Low-glycemic index: een dieet met een lage glycemische index bestaande uit minimaal bewerkte granen, groenten, gezonden vetten, groenten en fruit (koolhydraten = 40% van de calorieën, vetten = 40%, eiwitten = 20%)
- Low-carbohydrate: een dieet met weinig koolhydraten naar het model van het Atkins dieet (koolhydraten = 10% van de calorieën, vetten = 60%, eiwitten = 30%)
Volgende parameters werden gemeten: energieverbruik in rust, totaal energieverbuik, hormonenniveaus en verschillende stoffen met betrekking tot het metabool syndroom.
Het winnende dieet is datgene met een lage glycemische index. Het dieet geeft aanleiding tot een lage bloedsuikerspiegel na de maaltijd. Het Atkins dieet heeft dit voordeel ook, maar er zijn verschillende aanwijzingen gevonden voor stress en ontsteking in het lichaam. Maaltijden met een lage glycemische respons lokken acute hormonale en metabole veranderingen uit die honger en energie-inname verminderen. Maar dit is niet het enige voordeel. Bij een verminderde energie-inname daalt het energieverbruik tijdens rust. De studie toont aan dat deze energiedaling significant verschilt tussen de diëten. Het dieet met een verlaagd vetgehalte gaf aanleiding tot de sterkste daling in energieverbruik tijdens rust. Het totaal calorieverbruik in rust kon zelfs 300 calorieën verschillen met het dieet met een lage glycemische index, dat er op dat vlak het beste uitkwam. 300 calorieën is de typische hoeveelheid calorieën verbruikt tijdens een uurtje matige fysieke activiteit. Naast fysiologische effecten is diëten ook altijd een psychologische uitdaging omwille van de restricties. Het dieet met een lage glycemische index verbiedt geen enkel macronutriënt (Vb. vetten of koolhydraten). Dit maakt dat dit dieet gemakkelijker vol te houden is
Glycemische index of GI De GI geeft informatie over hoe snel de koolhydraten uit een bepaald voedingsmiddel verteerd en geabsorbeerd worden. Het is een manier om de relatieve toename van de bloedglucosespiegel na consumptie van levensmiddelen aan te geven. Een maaltijd met lage GI wordt langzamer verteerd en leidt minder snel tot een verhoging van het glucosegehalte in het bloed in vergelijking met een maaltijd met hoge GI. |
Het eetlustremmende effect van eiwitten
Een recent artikel beschrijft in detail de complexe keten aan reacties naar aanleiding van de inname van een proteïnerijke maaltijd (zie ook STW, 16 april 2009). Een opeenvolging aan signalen vormt een boodschap verzonden van de darm naar de hersenen dat we genoeg gegeten hebben. Deze inzichten zijn een eerste stap in de goede richting om de communicatie tussen spijsvertering en hersenen te gaan controleren en om op die manier energie-inname te controleren. De onderzoekers waarschuwden echter wel dat een overprikkeling van de receptoren betrokken in deze communicatie, ze ongevoelig kan maken.
In relatie tot de glycemische respons: eiwitten vertragen de maaglediging en verlagen daarom de glycemische respons van koolhydraten wanneer ze gelijktijdig worden ingenomen. Dit zou één van de redenen zijn waarom proteïnerijke diëten tot gewichtsverlies lijden. Proteïnediëten die tegenwoordig heel populair zijn en te verkrijgen zijn bij de apotheek, zijn echter af te raden. Ze bezitten enkel nog een minimum aan koolhydraten en zijn zeer onevenwichtig.
Caloriereductie
‘Light’-producten zouden dus vooral producten moeten zijn met een verminderd aantal suikers en een lagere glycemische respons. Vetreductie komt pas op de tweede plaats, maar is gewenst in producten met een hoog gehalte aan verzadigde vetzuren.
Referenties
- Eten alsof je leven ervan afhangt, Knack, 01/08/2012
- Efforts to Tackle Global Obesity Shaping a New Investment Megatrend, Says New BofA Merrill Lynch Report
- Fighting fat is crucial to battle for food resources: Study, Foodnavigator.com, 26 juni 2012.
- Effect of Dietary Composition on Energy Expenditure During Weight-Loss Maintenance, Ebbeling Cara B., JAMA, 27 June 2012, Vol 307, No. 24.
- Weight-Loss Maintenance – Mind over Matter? David S. Ludwig et al., NEJM, 25 november 2010, Vol 363, No. 22
- ‘Appetite-suppressing’ effect of proteins explained by researchers, Foodnavigator.com, 9 juli 2012.
