Van de Vlaamse kleuters tussen vier en zes jaar oud, heeft 9 procent van de jongens en 13 procent van de meisjes te kampen met overgewicht. De negatieve berichtgeving over zwaarlijvigheid bij de Vlaamse kleuters lijkt niet te stoppen. De bewustwording neemt toe, maar is een tekort aan fysieke activiteit het enige struikelblok?
Tijd voor actie
Zwaarlijvigheid vormt op wereldwijde schaal een gezondheidsprobleem waar ook onze Vlaamse kleuters steeds vaker mee worstelen. Dringend tijd dus voor actie. En neem dat maar letterlijk, want de allerkleinsten onder de Vlamingen brengen liefst 50 tot 80 procent van hun dag zittend door. Maar om overgewicht tegen te gaan moet verder gekeken worden dan beweging alleen. Zo zijn een te groot aanbod aan vetrijke voeding en een tekort aan ouderlijk gezag om dit patroon te doorbreken mee verantwoordelijk voor de negatieve trend. Ouders moeten dus strenger toezien op de hoeveelheid aan en het type van voeding door hun kinderen opgenomen.
Hoe eerder hoe beter
Overgewicht aanvechten is allesbehalve eenvoudig. En de strijd start bovendien veel eerder dan vaak gedacht. Al van zodra moeders het geven van melk staken, is het eetgedrag van jonge kinderen grotendeels gevormd zowel in termen van eetlust als van voorkeur voor bepaalde levensmiddelen. Dit is het resultaat van de interactie tussen genetische factoren enerzijds, en invloeden vanuit de omgeving van het kind (o.a. blootstelling in de baarmoeder aan bepaalde smaakstoffen, de context waarin jonge kinderen nieuwe smaken leren ontdekken, etc.) anderzijds.
Al deze elementen bepalen uiteindelijk mee of een kind al dan niet een groot risico heeft op het ontwikkelen van overgewicht.
Karaktereigenschappen die het eetpatroon en dus de kans op zwaarlijvigheid mee bepalen
- Sterke afkeer voor specifieke smaken
- Moment waarop bij het kind het verzadigingsgevoel optreedt
- Weerstand tegen het ontdekken van nieuwe producten/smaken (neofobie)
Weten dat zwaarlijvigheid zich dus al in een erg vroeg stadium van de ontwikkeling van het kind ontwikkelt, verandert de kijk op de zaak. En vooral bewustwording bij ouders en verzorgers over die complexiteit en timing is cruciaal in de moeilijke strijd tegen overgewicht.
Het gewicht van de kleuter op Europese (weeg)schaal
Ook op Europees niveau begrijpt men steeds beter het complexe karakter van obesitas bij kleuters en trekt men aan de alarmbel. Met het zogenaamde ToyBox-project, dat loopt van 2010 tot 2014, wil men in de EU stapsgewijs een interventie ter preventie van overgewicht voor kleuters ontwikkelen en evalueren. Vele van de publicaties die dit project al heeft opgeleverd bevestigen telkens opnieuw de sterke correlatie tussen overgewicht, ongezonde eetgewoonten en een tekort aan fysieke activiteit.
ENERGY, een ander initiatief met steun vanuit de EU, tracht de succesfactoren in de strijd tegen overgewicht bij basisscholieren te definiëren.
Toekomst
Eenvoudig gesteld is overgewicht dus een gevolg van een ongelijke balans tussen energie-inname en energieverbranding. Maar de weg naar minder kilo’s op de weegschaal is complex en vergt kennis en karakter. In afwachting van verder onderzoek naar verbanden tussen factoren die obesitas bij jonge kinderen bepalen is het cruciaal om voldoende aandacht te besteden aan gezonde voeding en regelmatige fysieke activiteit. Ook verdere bewustwording over de impact van erfelijke factoren en hun interactie met omgevingsfactoren bij jonge kinderen blijft belangrijk.
