Alle zoetstoffen hebben zo hun beperkingen. Bij de ene is het de negatieve effecten op de gezondheid, bij anderen is het de smaak, het synthetische karakter of de beperkte functionaliteit. De zoektocht naar betere alternatieven blijft doorgaan.
Functionele suikers zijn componenten die structureel gezien onder als suiker beschouwd kunnen worden, maar hebben nutritioneel gezien een zeker voordeel ten opzichte van sucrose. Dat kan een tragere vrijstelling in het bloed zijn, tandvriendelijker of met een lagere calorische waarde. Vooral die laatste zijn een interessante insteek in de strijd tegen obesitas. Vooral omdat deze suikers daarbij ook een zoetkracht hebben die iets hoger of lager ligt dan deze van suiker, en een smaakprofiel dat erg vergelijkbaar is. Dergelijke suikers komen in een aantal gevallen ook van nature voor in voedingswaren (veelal in fruit, maar ook soms honing, natuurlijke stropen, etc…), waardoor ze ook wettelijk meer mogelijkheden hebben dan veel klassieke additieven. De meeste hebben ook een stabiliteit die vergelijkbaar is aan deze van suiker, en zijn daarom ook toepasbaar in zowat alle producten waar suiker een rol speelt.
Tagatose
Tagatose is een monosacharide pentosesuiker die van nature voorkomt in vruchten waaronder appelen en ananas, en ook in thermisch behandelde zuivelproducten. De industriële synthese gebeurt momenteel via een tweestapsproces vertrekkende vanuit vanuit lactose: In eerste instantie wordt de lactose enzymatisch gehydroliseerd tot de monosacharide eenheden galactose en glucose, waarbij de galactose vervolgens enzymatisch wordt omgezet in tagatose. De calorische waarde ligt rond de 1,5kcal/g, een stuk lager dan sucrose, terwijl de zoetkracht slechts een beetje lager ligt en het smaakprofiel en de fysische eigenschappen vergelijkbaar zijn. Tagatose heeft geen E-nummer, maar is goedgekeurd als novel food ingrediënt in de Europese Unie. Nadeel is dat deze suikervervanger laxatieve effecten teweeg kan brengen, waardoor op de verpakking van producten die meer dan 15g per portie of dranken die meer dan 1% tagatose bevattten de waarschuwing “overmatige consumptie kan een laxatief effect geven” moet weergeven.
Kojibiose
Kojibiose is een disacharide, bestaande uit twee glucose moleculen gebonden via een alfa(1,2) binding. De naam is afgeleid van de Japanse naam ‘Koji’, de triviale naam voor de schimmel/fermentatiecultuur Aspergillus oryzae, die gebruikt wordt om sojabonen of gekookte rijst te fermenteren tot saké en allerhande Japanse smaakmakers. Het komt dan ook van nature voor in deze gefermenteerde producten, maar ook in bier en honing. De gehaltes waarin het van nature voorkomt zijn echter gewoonlijk laag waardoor het winnen op grote schaal uit natuurlijke bronnen quasi onmogelijk is. Zowel chemische als enzymatische processen zijn in het verleden geëxploiteerd om deze interessante suikervervanger op industriële schaal te kunnen produceren, maar met wisselend succes. Sinds kort werd aan de Universiteit Gent wel een enzyme ontwikkeld, waardoor de weg naar industriële productie en commerciële toepassingen open ligt. Wettelijk zijn er echter nog geen richtlijnen rond opgesteld.
Net als tagatose heeft het een zoetkracht en zoetprofiel vergelijkbaar met suiker, een lager calorisch gehalte, en zou over prebiotische eigenschappen beschikken. Het is nu nog kwestie om de nutritionele en fysische parameters beter in kaart te brengen en meer te weten te komen over de toepasbaarheid in voedingsproducten (waarbij met deze info ook wettelijke procedures kunnen opgestart worden).
D-Psicose of Allulose
D-psicose is een niet-ringvormig hexosesuiker, een epimeer van fructose. Het kan van nature worden aangetroffen – in kleine hoeveelheden – in onder andere tarwe, rozijnen en vijgen. Industrieel kan het geproduceerd worden door enzymatische omzetting van fructose. De zoetkracht is ongeveer 70% van die van suiker, en ook de stabiliteit en technologische functionaliteit is vergelijkbaar met suiker. Het wordt quasi niet opgenomen in het lichaam, en heeft daardoor een haast verwaarloosbare calorische waarde (~0,4kcal/g). In de Verenigde Staten wordt het reeds toegepast als suiker, maar het product is helaas (nog) niet toegelaten voor gebruik in de Europese Unie.
En verder?
Nu de aanzet gemaakt is tot een nieuwe generatie suikervervangers, zullen er allicht nog soortgelijke producten volgen die gesynthetiseerd worden uit suiker, en veel van de voordelen hebben, zonder de nadelen. Met de vooruitgang in enzymtechnologie wordt immers erg veel mogelijk. Een voorbeeld van andere mogelijkheden zijn de trehalose analogen, besproken in het artikel ‘Toekomst voor trehalose’.
Bronnen
- Minder suiker en beter vet. Boone C & Broucke K. Flanders’ FOOD publicatie, december 2015.
- Cost-efficient production of the prebiotic disaccharide kojibiose. Infosheet UGent, Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen, Eenheid voor biokatalyse en enzymtechnologie.
- Turning bulk sugars into prebiotics: highly efficient production of kojibiose from sucrose and glucose. Verhaeghe T, De Winter K & Desmet T. International Scientific Conference Probiotics and Prebiotics, juni 2015.
Meer info
- Universiteit Gent, Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen, Eenheid voor biokatalyse en enzymtechnologie. Prof. dr. Tom Desmet, tom.desmet@ugent.be
- Flanders’ FOOD publicatie ‘Minder suiker en beter vet’.
