Diep in de zee! ...en wat er te vinden

Gepubliceerd op 26 april 2016

Wat is het eerste dat in u opkomt als u aan zeewier denkt? Inderdaad, niet meteen iets eetbaar waar u graag uw tanden in zet. Laat u echter niet misleiden door uw vooroordeel en kom hier meer te weten over dit nog voor velen onbekende lekkers uit de zee!

Zeewier kent vele troeven, maar jammer genoeg heeft de consument geen weet van deze troeven. In de eerste plaats is zeewier rijk! Rijk aan water (70-90%), en daarnaast rijk aan tal van macro- en micronutriënten. Een bijkomend voordeel is de lage calorie-inhoud van zeewier. Gemiddeld bedraagt deze namelijk slechts 120-240 kcal per 100 gedroogd wier. Belangrijk daarbij is te beseffen dat er duizenden soorten zeewier bestaan (meer info over de verschillende soorten in het Radar artikel: Groenten uit de zee) en dat hun samenstelling sterk afhankelijk is van soort tot soort, de temperatuur van het zeewater, de hoeveelheid zon die ze opvangen, hun leeftijd, het moment van oogst en de verwerkings- en bewaringstechniek die men hanteert. Een overzicht van de algemene samenstelling:

Proteïnen:

In vergelijking met landplanten biedt zeewier een voor de mens gunstigere mix van essentiële aminozuren (eiwitsoorten die de mens nodig heeft, maar niet zelf kan aanmaken en dus uit zijn voeding moet halen). Het proteïnegehalte is het hoogst in rode zeewieren. Dit gehalte kan zelfs oplopen tot 47% van het droge gewicht in het roodwier ‘dulse’. Hierna volgen de groene zeewieren met een proteïnegehalte tussen 10-25% van het droge gewicht. Bruine zeewieren hebben het laagste proteïnegehalte (5-12% van het droge gewicht).

Voedingsvezel:

Dit zijn de niet verteerbare koolhydraten die ondermeer een positieve invloed hebben op de darmwerking. Zeewier kan tussen de 30-71% van het droge gewicht vezels bevatten. Een belangrijke groep voedingsvezel aanwezig in zeewier zijn de fycocolloïden. Deze colloïden absorberen water in de maag en zetten hierdoor uit waardoor je een verzadigd gevoel ervaart en bovendien helpen ze de suikerpiek in het bloed te verlagen hetgeen de gezondheid ten goede komt.

Vetten:

Het vetgehalte van zeewieren is relatief laag (1,5-5% van het droge gewicht). Deze fractie is echter rijk aan eicosapentaeenzuur (EPA), tot wel 50% van het totale vetzuurgehalte, dat als semi-essentieel omega-3 vetzuur beschouwd wordt en gekend is voor zijn gezondheidseffecten.

Vitamines:

Zeewier is ook bron van de vitamines A, B1, B2, B3, B6, C en E, die ongeveer in even grote hoeveelheden aanwezig zijn in bruine, groene en rode algen

Mineralen en spoorelementen:

Zeewier is van nature rijk aan calcium, fosfor, magnesium, natrium en kalium (mineralen). Daarnaast bevat het ook verschillende spoorelementen van waar het menselijk lichaam slechts kleine hoeveelheden nodig heeft om goed te kunnen functioneren. Zo staat zeewier bekend om zijn hoge jodiumgehalte doordat het in staat is dit jodium op te slaan. Vandaag de dag wordt ons zout vaak verrijkt met jodium omdat mensen hier snel een tekort aan kunnen hebben hetgeen een negatief effect heeft op een goede schildklierwerking. Een halve gram ‘wakame’ (soort bruin zeewier) zou al voldoende zijn om aan onze dagelijks aanbevolen dosis jodium te voldoen (150 microgram/dag).

Trop is teveel!

Geniet, maar met mate is ook hier de boodschap. Zoals hierboven aangehaald, is zeewier een bommetje van vitaminen en mineralen, maar het feit dat de wieren in de zee groeien, heeft ook zijn gevolgen. Zo kan zeewier ook contaminanten aanwezig in het zeewater, opslaan in zijn biomassa. Welke contaminanten en de hoeveelheid is natuurlijk afhankelijk van de kwaliteit van het water waarin het zeewier groeit, het moment van de oogst en het verwerkingsproces. Het is geweten dat wieren uit de Noordzee een minder groot risico hebben op het overschrijden van de veiligheidsnormen in vergelijking met wieren uit bepaalde regio’s in Azië. Sommige wieren kunnen ook zelf bepaalde stoffen aanmaken of sterk opconcentreren waar men overgevoelig kan op reageren (kaïnezuur, jodium,…). Algemeen is het dus aangewezen om zeewier als aanvulling (5 tot 10 gram gedroogd zeewier) op het dagelijks dieet te consumeren in plaats van één keer per week een zeer grote hoeveelheid zeewier naar binnen te werken.

Is het ook lekker?

Dit is natuurlijk een vraag waar geen éénduidig en objectief antwoord op te geven is. Maar ik kan iedereen aanraden om zelf op ontdekkingstocht te gaan en zeewier een kans te geven. Tot voor kort was ik zelf nog helemaal niet bekend met de smaak en textuur van zeewier. De enige vorm waarin ik zeewier kende, was als gedroogde vellen verwerkt in sushi. Ik was dan ook verbaasd van het gamma dat hier in België al beschikbaar is, maar waar de meeste mensen waarschijnlijk nog geen of bitter weinig weet van hebben. Zeewiertapenade, zeewierburgers, zeewierpasta, zeewiersalade,… . Het is maar een greep uit de producten die je kan terugvinden in natuurwinkels, maar ook in de supermarkt.

Een groenkleurige toekomst?

Zeewier is een grondstof waar veel potentieel in zit en hierin liggen dan ook kansen waar onze Belgische voedingsindustrie kan op inzetten. Dit met oog op zowel het streven naar een evenwichtig voedingspatroon voor de bevolking als naar een duurzame en adequate voedselvoorziening. Naast het gebruik van de gehele biomassa kan ook gekeken worden naar de raffinageproducten uit zeewier. Zo wordt heel wat onderzoek gedaan naar de extractie van eiwitten, antioxidanten en andere interessante componenten uit zeewier dewelke dienst kunnen doen als toevoeging aan andere levensmiddelen. Een zeer beloftevolle piste daarin is het gebruik van zeewier als smaakmaker. Zo wordt ‘Kombu’ (een bruinwier, ook wel ‘king of the sea’ genoemd) aangeboden als ingrediënt dat geschikt is om het zoutgehalte in levensmiddelen te verlagen en te gebruiken als smaakversterker in o.a. sauzen en bereide maaltijden. Een ander meer gekend voorbeeld zijn de fycocolloïden (agar, carrageenan en alginaat) afkomstig uit zeewier. Dit zijn wateroplosbare polysachariden die gewonnen worden uit rode of bruine algen en gebruikt worden als verdikkingsmiddel, emulgator, beschermingsmiddel en geleermiddel in de voedings-, farmaceutische en textielindustrie. Ongeveer 100 soorten worden gebruikt voor de productie van fycocolloïden. Enkele voorbeelden van producten waarin deze fycocolloïden gebruikt worden zijn sauzen, pudding, bier, dressings, ijs, soepen in poedervorm, tandpasta en schoonheidsproducten zoals mascara.

Dat er veel potentieel in zeewier en zijn componenten zit, is ook de rest van Europa niet ontgaan. Zo wees een marktstudie van Mintel (Global Market Research & Market Insight) uit dat er een groei van 147% plaatsvond van productlanceringen (zowel voeding als drank) op basis van zeewier tussen 2011 en 2015 in Europa. Daarmee is Europa de tweede meest innovatieve regio als het aankomt op levensmiddelen op basis van of aangerijkt met zeewiercomponenten. De nummer 1 blijft Azië, wat niet geheel onlogisch is, gezien hun jarenlange traditie van zeewierconsumptie. Mintel wijst erop dat zeewier, hoewel nu misschien nog een nicheproduct in onze regio, kan uitgroeien tot ‘the next superfood’. De eerste stap naar acceptatie van zeewier in ons productgamma kan daarbij het gebruik van gedroogd en vermalen zeewier zijn als vervanger voor zout en als smaakmaker in gerechten.