Irrigeren met gezuiverd huishoudelijk afvalwater

Vlaanderen is een waterarme regio

Vlaanderen is van nature arm aan oppervlakte- en grondwater. Dit maakt onze regio gevoelig voor waterschaarste. Bovendien werken ook stedelijke ontwikkeling, intensivering van de landbouw en klimaatsverandering droogte in de hand. Volgens de huidige voorspellingen zal zowel de lengte als de frequentie van de droge periodes ook blijven toenemen de komende jaren.

Dit vormt een grote uitdaging voor de land- en tuinbouwsector. Zij zijn namelijk sterk afhankelijk van kwalitatief irrigatiewater of regen tijdens de aanplant, de groei en het moment vlak voor de oogst van hun gewassen. Bij de meeste gewassen vallen deze drie fases samen in het late voorjaar en in de vroege zomer.

Hierdoor ontstaat er een piekbehoefte aan water in het lente- en zomerseizoen, terwijl nu net deze periodes het gevoeligst zijn aan droogte. Om de ecologische draagkracht van beken en rivieren tijdens de periodes van droogte te ondersteunen, vaardigde de overheid in het verleden meermaals  captatieverboden uit voor oppervlakte- en grondwater. De economische schade voor de land- en tuinbouwsector was dan ook groot. In die mate dat de droogtes van 2017 tot 2020 als landbouwramp werden erkend. De vraag vanuit de sector naar alternatieve waterbronnen voor irrigatiedoeleinden was dan ook prangend, maar zal ook in de nabije toekomst vaker gesteld worden.

Alternatieve waterbronnen

Welke alternatieve waterbonnen bestaan er om aan te wenden tijdens droogte? De (voedings)industrie heeft vaak proceswater op overschot dat binnen het bedrijf niet hergebruikt kan worden. Hierbij is de chemische en microbiële kwaliteit wel een aandachtspunt.

Een ander interessant alternatief is gezuiverd huishoudelijk afvalwater afkomstig van rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZIs) van Aquafin. Maar ook dit alternatief is niet zonder risico voor de volksgezondheid. Ondanks de zuiveringsstap is het namelijk nog voor een stuk microbieel beladen. Bovendien is ad hoc effluent ophalen aan RWZIs van Aquafin niet langer mogelijk.

Daarom dat vanuit de Europese Unie (EU) een nieuwe verordening werd opgesteld. Hierin zijn strikte richtlijnen opgenomen op vlak van microbiologie om gezuiverd huishoudelijk afvalwater te hergebruiken als irrigatiewater voor gewassen. Deze wetgeving wordt tegen juni 2023 bovendien naar een Vlaamse context vertaald door de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM).

Irricoli

Met het VLAIO-gesubsidieerd landbouw (LA) traject Irricoli willen we deze vertaalslag wetenschappelijk onderbouwen, specifiek voor het gebruik van gezuiverd huishoudelijk afvalwater als irrigatiewater.

In het traject zullen volgende onderzoeksvragen aan bod komen:

• Is er sprake van ‘'natuurlijke’ desinfectie of aangroei bij stockage van gezuiverd huishoudelijk afvalwater? En wat is de microbiële samenstelling van dit type water?
• Wat is de overlevingstermijn van pathogenen op bloemkool, spinazie en groene selder na irrigatie met gezuiverd huishoudelijk afvalwater?
• Hoe kan het gezuiverd huishoudelijk afvalwater kostenefficiënt van bij een wateraanbieder tot op het perceel gebracht worden met ondergrondse leidingen? En hoe kan het gemeenschappelijk uitbaten van een waterverdeelsysteem financieel en juridisch omkaderd worden?

Deze vragen hebben als doel het potentieel van gezuiverd huishoudelijk afvalwater als irrigatiewaterbron voor vollegrondsgroenten in kaart te brengen om aan te wenden in tijden van droogte.

Volgende studie onder Vlaamse respondenten toonde bovendien aan dat de meeste mensen het wel zien zitten om groenten te consumeren die met behandeld afvalwater gesproeid zijn: Public acceptance of recycled water: A survey of social attitudes toward the consumption of crops grown with treated wastewater - ScienceDirect