Restaarde Circulair

Waarom dit project?

Restaarde is de aarde die nog aan de aardappelen kleeft en bij aardappelverwerkers wordt afgezeefd en weggewassen. In de mate van het mogelijke wordt deze terug meegegeven met de telers. Daarbij is het evenwel praktisch onmogelijk om te garanderen dat een teler enkel eigen grond terug meekrijgt. Het is dus mogelijk dat plantschadelijke organismen, die zich in de restaarde bevinden, van de ene teler naar de andere worden overgedragen. Dit is in het bijzonder problematisch voor quarantaine organismen. Dit zijn schadelijke organismen die in een bepaald land of regio niet of beperkt voorkomen en waarvan de import en verspreiding aan banden wordt gelegd door fytosanitaire maatregelen (die op Europees niveau worden vastgelegd in richtlijnen). In restaarde kunnen de nematoden, en tevens quarantaine organismen Globodera rostochiensis en G. pallida (aardappelcystenematoden) en Meloidogyne chitwoodi en M. fallax (wortelknobbelnematoden) voorkomen. Uit eerdere studies bleek dat deze zich inderdaad weten te verspreiden via het teruggavesysteem van restaarde, wat jaarlijks tot nieuwe besmettingen bij telers leidt.

Om verdere besmettingen te voorkomen zijn gepaste maatregelen nodig die voor een onberispelijke fytosanitaire kwaliteit kunnen zorgen. Ogenschijnlijk eenvoudige oplossingen zoals stockage van de restaarde (10 jaar) of inundatie (langdurige onderwaterzetting) van deze aarde in waterbekkens zijn in onze regio technisch (ruimte en omgeving) moeilijk te realiseren. Uit recente labostudies blijkt echter dat het mogelijk is om de quarantaine nematoden in restaarde af te doden via verhitting.

Onderzoek en resultaten

Restaarde Circulair was een collectieve haalbaarheidsstudie (type VIS-CO), met als doel om wetenschappelijk-technisch en economisch na te gaan of verhitting van restaarde op industriële schaal toegepast kan worden om quarantaine nematoden af te doden, op zodanige wijze dat de landbouwkundige kwaliteit ervan geschikt is voor hergebruik op het veld.

Voor dit onderzoek werd aarde van verschillende typische gronden geselecteerd om zoveel mogelijk representativiteit te krijgen, en de afdoding van de nematoden in meerdere soorten gronden te kunnen nagaan. De stalen werden tevens geanalyseerd op hun landbouwkundige kwaliteit. Aan de hand van experimentele verhittingstesten (tijd/temperatuur) op kunstmatig met nematoden geïnfecteerde grondstalen werd de afdoding van de nematoden (zowel cysten als eipakketjes en juveniele exemplaren) opgevolgd om de effectiviteit van de behandeling te bepalen. Ook werden de grondstalen na de behandeling opnieuw geanalyseerd op hun landbouwkundige kwaliteit. Vervolgens werd met behulp van simulaties van warmte- en vochttransport doorheen de te verhitten en te drogen aarde bestudeerd welke haalbare debieten konden uitgevoerd worden en wat de meest relevante warmtetoevoermethodes (hete lucht, infrarood, microgolfenergie,…) waren.

Het project heeft als haalbaarheidsstudie een antwoord gegeven op de vraag welke verhittingstechnologie in staat is om plantenparasitaire nematoden (inclusief cysten) in restaarde af te doden en bovendien het meeste potentieel heeft om industrieel te worden toegepast. Die met andere woorden de nodige massadebieten kan verwerken aan een aanvaardbare energie- en onderhoudskost en CAPEX. Naar verwachting zal de technologie ook niets afdoen aan de landbouwkundige kwaliteit van de behandelde aarde, maar het tijdsbestek was te kort om dit laatste experimenteel hard te maken De algemene doelstelling werd dus grotendeels bereikt.

Vervolgacties

Na afloop van het project waren de resultaten echter onvoldoende om bedrijven in staat te stellen om hun restaarde te behandelen. Daarom werd een vervolgproject uitgewerkt, Restaarde Circulair II (COOCK, 2020-2022), gericht op het industrieel implementeerbaar maken van deze behandeling, i.e. de uitwerking van de technische uitrusting, optimaliseringstesten, investering- en energiekostenberekeningen.

Projectpartners

Flanders’ FOOD beheert en coördineerde het project. De uitvoering was in handen van:

• Belgapom, de erkende beroepsvereniging voor de Belgische aardappelhandel en –verwerking
• ILVO, Eenheid Plant, onderzoeksdomein Gewasbescherming, laboratorium voor nematologie
• Bodemkundige Dienst van België, een spin-off van KU Leuven
• UGent, vakgroep Mechanica van stroming, Warmte en Verbranding

Aanschaffen van de resultaten

Het project is afgelopen sinds april 2019, maar het rapport met de resultaten kan wel nog besteld worden. Bij de bestelling van het rapport kan er ook een persoonlijke toelichting worden gegeven door één van onze innovatie managers. De prijs hiervan is afhankelijk van de deelnameprijs voor een project, en is afhankelijk van de ouderdom van de resultaten en de grootte (aantal werknemers) van het bedrijf. Voor meer info en/of een bestelling, neemt u best contact op met de projectbeheerder.