Het is crisis in onze sector. Om voeling te krijgen met de grootste noden van onze leden, ging Flanders' FOOD persoonlijk in gesprek met een 35-tal bedrijven.
Vier op de vijf bedrijfsleiders liggen vooral wakker van een verzekerde en continue toevoer van (kwalitatieve) grondstoffen om te kunnen produceren. Oekraïne is een belangrijke leverancier, een wereldspeler, van granen en oliehoudende zaden en de toevoer van deze grondstoffen is momenteel geblokkeerd. Het actueel tekort aan graan en zaden creëert niet alleen tekorten in graan- en olieverwerkende industrieën. Er is een sneeuwbaleffect. De erwtenprijs is bijvoorbeeld gelinkt aan de tarweprijs. Er zijn ook geen erwten meer te krijgen. In de huidige context kiezen landbouwers ervoor om tarwe in te zaaien in plaats van spinazie waardoor de toevoer van verse groenten voor de groenteverwerkende industrie in het gedrang komt. Terwijl die laatste industrie helemaal niet afhankelijk is van grondstoffen uit Oekraïne. Naast voedingsgrondstoffen geven de bedrijven aan dat er ook een tekort is aan karton en ander verpakkingsmateriaal. De onzekerheid in de toevoer van grondstoffen wordt niet enkel bepaald door hun beschikbaarheid, maar ook door de moeilijkheden in de logistieke ketens. Verstoring van deze ketens was er al tijdens de COVID-19-crisis (beschikbaarheid containers, schepen, vertraagde en uitgestelde leveringen, materialen, wisselstukken voor fabrieken). Komt er nu nog eens bij: een acuut tekort aan vrachtwagenchauffeurs om de containers uit de havens tot bij de klant te krijgen, want er waren tot voor kort veel Oekraïners aan de slag als chauffeur. Bovenop de onzekerheid in toevoer zijn de prijzen van deze grondstoffen met 20% tot soms 60% gestegen.
Bedrijven zien oplossingen in receptuurontwikkeling waardoor bedrijven voor de productie van bepaalde producten kunnen kiezen tussen een aantal ingrediënten volgens hun beschikbaarheden. Hierbij rijzen wel vragen hoe ze dat moeten communiceren naar de eindklant. Veel werk dus voor voedingstechnologen. Stel dus zeker je vraag aan vraag@flandersfood.com, want er zit een team klaar dat kan grasduinen in projectresultaten (zoals het project CropExplore) of kennis kan consulteren uit ons netwerk. Anderzijds wordt er gevraagd naar meer transparantie over hoe de prijs tot stand kwam. Er wordt de laatste tijd gespeculeerd en het is niet duidelijk hoe de winst in de keten verdeeld wordt. Een meer stabiele aanvoerketen kan mogelijks gerealiseerd worden door in te zetten op meer lokaal verankerde waardenketens. Iets waar de bedrijven duidelijk oren naar hebben. Het merendeel van de bedrijven was bereid om samen te werken en om kennis en ervaring uit te wisselen zolang de concurrentiepositie gevrijwaard kan blijven. Aangezien samenwerken in het DNA van Flanders’ FOOD zit, klinkt dit ons als muziek in de oren 😊.
De meeste bedrijven vragen meer mensen (zowel technische profielen als laagopgeleiden), meer handen, meer arbeidskrachten. En tegelijk vragen ze een antwoord op de gestegen loonkosten. Deze komen bovenop de gestegen grondstoffenprijzen en energieprijs. Alle bedrijven in de bevraging gaven ook aan open te staan voor elektrificatie en groene energie, zoals het plaatsen van zonnepanelen, een windmolen op het bedrijventerrein en elektrische bedrijfswagens. Tegelijkertijd is het thema energie geen ‘core business’ van voedingsbedrijven en wordt er ook richting beleid gekeken. Bedrijven moeten immers kunnen rekenen op voldoende stroom om hun processen te kunnen runnen. Al hangt het verhaal ook niet helemaal af van de politiek: er zijn ook opportuniteiten om restwarmte en warm water tussen bedrijven uit te wisselen en op te waarderen.
