Noten, je vindt ze in alle groottes en smaken. Je kan er lekkere dessertjes of slaatjes mee maken. Maar jammer genoeg, kan niet iedereen ervan genieten. Wat is nu juist een notenallergie? En wat is het verschil met pinda’s en sesam?
Pinda’s en sesam, noten?
Je zou kunnen denken dat pinda’s en sesam noten zijn, maar niets is minder waar. Noten, hazelnoten en kastanjes, hangen aan bomen. Pinda’s daarentegen, groeien onder de grond en behoren tot de familie van de peulvruchten, net als erwten, linzen en (soja)bonen. Sesamzaadjes groeien aan een plant uit de familie van de tweezaadlobbige planten.
Een allergie voor noten wordt beschouwd als één van de meest voorkomende voedselallergieën. Wereldwijd lijdt 0,4-1,4% van de volwassenen aan notenallergie. Bij kinderen jonger dan 6 jaar ligt dit beduidend lager (0,03-0,2%), maar bij jongeren tussen 6 en 18 jaar veel hoger, nl 0,2-2,3%. In Europa komt een notenallergie naar schatting tussen 1,5% en 2% voor, zowel bij kinderen als bij volwassenen. 12 procent van de mensen met een notenallergie zijn allergisch voor meerdere noten. De grootste kans op kruisallergie is tussen walnoten en pecannoten, en tussen cashew– en pistachenoten. Mensen met een notenallergie kunnen ook weleens allergisch reageren op pitvruchten zoals perzik, kers en abrikoos.
Een allergie voor pinda’s komt het vaakst voor. Het is een hardnekkige allergie: slechts 20 % van de kinderen worden tolerant bij het ouder worden. Er is echter een grote kruisallergie tussen pinda’s en noten, wat betekent dat mensen met een notenallergie een verhoogd risico lopen ook pinda-allergie te krijgen. Recente onderzoeken tonen aan dat naar schatting 25-40 procent van de mensen met een pinda-allergie ook allergisch zijn voor noten.
Allergie voor sesam komt in België minder frequent voor, maar in Europa steeds meer. Bij personen met een sesamallergie is er kans op een kruisallergie met andere zaden zoals maanzaad en lijnzaad. Soms zie je een combinatie van sesamallergie, pinda-allergie of notenallergie.
Grote kans op anafylactische shock
Allergiesymptomen kunnen reeds binnen enkele minuten na het eten optreden. Het gaat dan voornamelijk om huidreacties en klachten aan luchtwegen of maag en darmen. Anders dan bij de meeste allergieën is de kans op anafylactische shock bij deze allergenen veel groter. Symptomen van anafylaxie zijn een verminderde ademhaling, zwelling in de keel, een plotselinge daling van de bloeddruk, bleke huid of blauwe lippen, flauwvallen en duizeligheid. Een tintelend gevoel in de mond is vaak een eerste waarschuwingssignaal. Indien dit niet onmiddellijk met epinefrine (adrenaline) wordt behandeld, kan anafylaxie fataal zijn.
Extra voorzichtig met pinda’s!
Ben je allergisch voor pinda’s, dan moet je extra voorzichtig zijn. Soms kan een aanraking met pinda’s zelfs al een allergische reactie opwekken, bvb wanneer je na de aanraking in je ogen wrijft of aan je lippen komt.
Een Engelse studie naar 90 gevallen van anafylaxie toonde aan dat 47 procent door pinda’s en 26 procent door noten werd veroorzaakt. In een Amerikaanse publicatie over 32 sterfgevallen door voedselallergie was 63 procent het gevolg van het eten van pinda’s en 31 procent van noten.
Nooit meer boterhammen met choco?
Door de samenstelling van noten, sesam en pinda’s, zijn ze goede vleesvervangers. Ze bevatten veel eiwitten, onverzadigde vetzuren, ijzer, vitamine E en B en mineralen zoals magnesium, calcium en fosfor. Noten zouden goed zijn voor de gezondheid en meer specifiek voor het hart door het verlagen van het cholesterolgehalte. Er zijn allerlei soorten noten, nl. hazelnoten, walnoten, amandelen, cashewnoten, pistachenoten, … Niet alleen moet je daarmee opletten, maar ook met producten die uit noten zijn vervaardigd zoals notenolie, koekjes, ontbijtgranen, spreads, alcoholische dranken of sauzen. In Afrikaanse en Oosterse gerechten worden noten en sesam zeer vaak gebruikt en vooral onder de vorm van olie.
Het moeilijkste zijn de voedingsmiddelen die sporen van noten bevatten, zoals bij brood en chocolade. Ook deze producten dienen vermeden te worden.
Daarnaast kunnen noten ook verwerkt zijn in shampoo, huidcrèmes of zonnebrandolie. Ook hierin verwerkt kunnen ze een allergische (huid)reactie veroorzaken.
Allergeniciteit technologisch beïnvloeden?
Technologische processen zoals roosteren zouden de allergeniciteit van pinda’s kunnen beïnvloeden. Er werd aangetoond dat deze bewerking het allergeen vermogen van de pinda sterk verhoogt. Bij frituren of koken is dit niet het geval.
Interessanter zijn de processen waarbij de allergeniciteit wordt gereduceerd zoals bij de werking van zuren, ionen, elektrische velden en enzymen. Ook het potentieel allergisch vermogen van de oliën wordt beïnvloed door technologische processen: geraffineerde arachideolie zou minder risico vormen voor allergische personen daar ze nog nauwelijks eiwitresiduen bevat.
Het persoonlijk perspectief
Het is dan ook niet altijd evident om noten, pinda en sesam zomaar te weren uit het dieet, en ik kan het weten…
Zoals in de vorige artikelen reeds aan bod is gekomen, is thuis eten meestal gemakkelijk, aangezien je zelf bepaalt wat er in huis is en je je makkelijk kan aanpassen door te koken zonder noten(olie), …
Voor mij persoonlijk was het moeilijkste dat ik ook geen brood kon eten want in de bakker is er altijd kruisbesmetting mogelijk en ook voorverpakte producten vermelden altijd ‘kan sporen bevatten van’ of ‘wordt gemaakt in een productie waar ook … wordt verwerkt’.
Ook mijn lekkere chocopasta of mijn reepje chocolade werd als het ware van tussen mijn boterham gegraaid. Op alle verpakking van chocolade hetzelfde liedje als bij het brood. Dat worden nog 2 moeilijke weken…
Zelf ben ik niet op restaurant geweest tijdens mijn noten/pinda/sesam vrije weken, maar ik vond wel interessante weetjes op het internet van mensen met deze allergieën. Het meest risicovolle restaurant als je een notenallergie hebt is de Griek: meerdere van de populaire gerechten bevatten walnoten. In Chinese gerechten worden vaak cashewnoten gebruikt, en Indonesische satésaus is natuurlijk met pinda’s bereid. Amandelen komen veel voor in mediterrane en Arabische gerechten en pesto met pijnboompitten zal bij veel Italianen gebruikt worden. En veel chique restaurants maken vinaigrette dressings met notenolie. Let ook op in ijssalons en bakkerijen. De veiligste restaurants zijn waarschijnlijk de Japanse en Mexicaanse, waar de kans het kleinste is dat er (verborgen) noten gebruikt worden in de gerechten.
Wat kan je als bedrijf doen?
Vleesvervangers zonder noten
Aangezien noten een populaire vleesvervanger zijn, worden ze veelvuldig gebruikt in vegetarisch gehakt, burgers, …De meeste vegetariërs zullen hier heel tevreden mee zijn, maar er zullen er zeker ook zijn die allergisch zijn voor noten, pinda’s of sesam. Voor hen dient ook een aangepast assortiment voorzien te worden waarbij allergeenvrij kan gegarandeerd worden.
Weg met pinda’s
Indien u geen ingrediënten gebruikt die pinda’s of sporen van pinda’s bevatten, bent u al op goede weg. Er zijn echter nog andere bronnen van kruiscontaminatie mogelijk, nl. via de mensen. Daarom is het aangeraden om geen producten die pinda’s bevatten (vb. snickers, borrelnootjes, …) meer te verkopen in de kantine of in de automaten. Ook kan je je personeel sensibiliseren om geen pinda’s mee te brengen en te eten in het bedrijf. Zo zal je product nog veiliger zijn voor mensen met pinda-allergie.
Notenvrije chocolade en brood eerst produceren
Je kan ook je productievolgorde aanpassen en de producten die je allergeenvrij wenst te behouden eerst produceren. Zo kan je misschien het aantal ‘sporen van allergenen’ op je product en verpakking verminderen.
